Phố phường Hải Phòng: Ghi lại lịch sử và văn hóa của thành phố Cảng

Thành phố Hải Phòng của chúng ta hiện có khoảng 300 đường, phố được đặt tên. Qua thời gian, mỗi tên đường, phố trở thành nhân chứng và ghi lại lịch sử, văn hóa đặc biệt của vùng đất ven biển này.

Tên đường, phố không chỉ đơn thuần là để phân biệt các tuyến đường và quản lý hành chính đô thị, mà còn mang trong mình giá trị văn hóa và lịch sử của từng vùng miền, địa phương. Chúng tôn vinh những danh nhân, kỷ niệm vùng đất lịch sử và biểu thị lòng biết ơn đối với tiền nhân. Điều này giải thích tại sao khi nhắc đến Hà Nội, ta sẽ nghĩ ngay đến 36 phố phường, và khi nhắc đến Hải Phòng, ta không thể quên các tên đường “không thơ” nhưng lại đậm chất oanh liệt, khiến ta tự hào với quê hương. Điển hình là trong bài hát “Thành phố Hoa phượng đỏ”.

Theo nhà sử học Đoàn Trường Sơn, Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Hải Phòng, tên đường, phố ở Hải Phòng mang trong mình giá trị lịch sử và văn hóa sâu sắc của vùng đất ven biển này. Đây là nơi đã trải qua quá trình khai hoang, lấn biển và phát triển thành phố ngày nay. Mỗi đường, phố ở Hải Phòng liên kết với quá trình hình thành, bảo vệ và phát triển của thành phố Cảng. Có những đường, phố được đặt theo tên các làng cổ xưa, dễ nhớ và dễ đọc như phố Cầu Đất, Cát Dài, Lạc Viên… Có những tên đường, phố gắn liền với các di tích lịch sử như đường Đông Khê đi qua đình Đông Khê. Ngoài ra, còn có nhiều đường, phố kết hợp giữa tên xưa và hiện tại như đường Hai Bà Trưng – Cát Dài, phố Lương Khánh Thiện – phố Ga, phố Chu Văn An – ngõ TA… Với sông Bạch Đằng huyền thoại, tên đường, phố ở Hải Phòng còn gắn liền với các danh tướng và danh nhân đã chiến thắng Bạch Đằng ba lần, đặc biệt là thời nhà Trần. Các tên đường, phố này chạy dọc sông Tam Bạc và xung quanh trung tâm thành phố như Trần Hưng Đạo, Trần Nhật Duật, Trần Bình Trọng, Phạm Ngũ Lão, Trần Khánh Dư, Trần Quang Khải… Ngoài ra, tên đường, phố cũng kể về các chiến sĩ cách mạng như Trần Phú, Lương Khánh Thiện, Minh Khai, Phạm Hồng Thái, Phạm Văn Đồng… Những tên đường, phố này là một phần trong câu chuyện lịch sử của Hải Phòng, từ thời Nữ tướng Lê Chân khai sinh “Hải tần phòng thủ” tới hào khí Đông A thời Trần, và qua các giai đoạn kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, cho đến quá trình phát triển mạnh mẽ của quê hương ngày nay.

Thành phố Hải Phòng đang ngày càng phát triển, mở rộng, với nhiều khu vực mới và khu dân cư mới được hình thành. Nhiều tuyến đường, phố mới đang được đặt và mang tên các vị danh nhân, nhà lãnh đạo đã có đóng góp lớn cho quá trình bảo vệ, xây dựng và phát triển thành phố, như Đường Đỗ Mười, Trần Kiên (ở khu đô thị Bắc sông Cấm), đường Bùi Viện, Nguyễn Trường Tộ (quận Hải An và huyện An Dương)… Và còn nhiều tuyến đường, phố khác sẽ có tên mới trong tương lai. Lịch sử thành phố được thể hiện qua tên đường, phố ngày càng dày dặn và giàu giá trị.

Hải Phòng có những con phố, con đường nhỏ, mang những tên đơn giản nhưng rất thân thương. Chúng đã đi sâu vào tiềm thức và gợi lên nỗi nhớ của người con Hải Phòng khi xa quê, cũng như ghi sâu trong tâm trí của du khách đến thăm. Đúng như nhà biên kịch Tô Hoàng Vũ, Chủ tịch Hội Liên hiệp văn học nghệ thuật Hải Phòng đã nói: “Thật lạ kỳ, tên đường, phố bỗng chốc trở thành tâm hồn của người Hải Phòng”.